Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Tüze, maşer süresince insanoğluın elhak ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Hak kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene yakınmak, maşeri dirimın gerçekleşmesini sağlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin mukabilsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesinlikle sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer süresince insanoğluın reviş ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her saat mümkündür. “İşte dostluk, anatomi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-natür ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Tüze, insaniyet seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun fikir ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan inançlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini sağlamak için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, pay ve kanunların bütünüdür. Henüz geniş bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşeri yaşlakin düzenidir. Tüze Lafız Medlulı Tüze kelimesi Arabi “pay” kökünden gelir ve pay kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “pay” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na nazaran dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Yöntem Medlulı Tüze dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir tanılamam strüktürlamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Belli başlı bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi süresince esas olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf meydan kısmına Özel Tüze, zevat ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun temellıca ast dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun paha hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle misil nitelikteki birlik durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Tüze meydanında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Tüze düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları karışmak yürekin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve kazanç cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları üzere muaddel dostluk dallarında muaddel yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi inançleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşeri bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet süresince bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Teamül Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun kılgı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile maşer süresince canlı insanoğluın, birbirleri ile rekzetmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın strüktürsından kaynaklanan ihtiyaçlarını mukabillamaya çkırmızıışır. Tüze bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın katıksız strüktürsına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine muvafık edinmek zorundadır. Tüze önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile bağlıdır; iktisadi yokluklara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Hak Tüze bu fonksiyonu ile belli bir aranjman altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak başlıca kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanılamamıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) edinmek üzere iki muaddel anlamda kullanılır. Hak gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında şahsi bir özelliği deyimler. Erkek her saat haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni toka etmek uğrunda sürekli ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk kavramı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk meydanında hukuki paha olarak kavlükarar konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekermiş kurallar birlikü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek yerinde bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir paha niteliğindeki adalettir. Tüze bir maşer düzenini yürekerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni muhafaza etmek, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak yürekin her saat adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta mukabilmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması gereken dostluk medlulında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan dostluk düzenlerinin namına muvafık olup olmadığı açısından bir paha ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz mukabillıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon muvazene süresince olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşlakin uyacak, hem bile bu maşeri dirimın amerikan barış süresince sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkırmızıışacaktır.